Osad na zębach (inaczej: złogi nazębne) dzieli się na miękkie i twarde, a rozpoznanie tego wpływa w dużym stopniu na dalsze działania profilaktyczne i lecznicze. Najczęściej osadem nazywa się płytkę nazębną, choć w rzeczywistości miano to odnosi się także do innych rodzajów osadu.
Osad na zębach – charakterystyka
Podstawowy podział wyróżnia:
- osad miękki – złogiem miękkim nazywa się przede wszystkim płytkę nazębną oraz biały lub czarny nalot, resztki pokarmowe oraz przebarwienia na zębach. Są one znacznie prostsze w usuwaniu;
- osad twardy – osad naddziąsłowy i osad poddziąsłowy kamień nazębny, który nie jest możliwy do usunięcia domowymi sposobami.
Gromadzenie się osadu na zębach ma związek z niedostateczną higieną jamy ustnej.
Osad na zębach miękki
Najbardziej charakterystycznym i rozpowszechnionym osadem miękkim jest płytka nazębna, określana dawniej jako cienka warstwa mikroorganizmów ulegających mineralizacji, powodująca schorzenia w obrębie szkliwa i zębiny, zwłaszcza próchnicę i stany zapalne w obrębie dziąseł. Dziś wiadomo, że płytka ta to produkt bakteryjny zawierający nie tylko same bakterie, ale i komórki nabłonka, śluz oraz resztki pokarmowe. Płytka nazębna może powstać w czasie krótszym niż 24 godziny i nie ma możliwości usunięcia jej jedynie poprzez płukanie jamy ustnej. Konieczne staje się szczotkowanie zębów i nitkowanie przestrzeni międzyzębowych, aby usunąć ją spomiędzy zębów. Po około 3 dniach dochodzi do wapnienia płytki. To pierwszy etap tworzenia się kamienia nazębnego, zawierającego sole mineralne, białka i lipidy. Zarówno płytka nazębna, jak i kamień nazębny odpowiadają za nieprzyjemny zapach z ust.
Ciekawostką jest, że płytka nazębna może gromadzić się również pod powierzchnią dziąseł, a dokładniej w szczelinie dziąsłowej lub kieszonce między dziąsłem wolnym a zębem. Nazywa się wówczas płytką poddziąsłową. Dominują w niej bakterie beztlenowe. Dojrzała płytka poddziąsłowa składa się w 80% z wody i w 20% z ciał stałych.
Zobacz również: Płukanie kieszonki dziąsłowej w domu.
Biały nalot to mieszanina białek, śliny, bakterii, komórek nabłonka i rozpadłych leukocytów, która luźno przylega do powierzchni płytki, zębów i dziąseł. Można go łatwo usunąć podczas szczotkowania zębów. Z kolei przebarwienia i czarny osad powstają wskutek nieodpowiedniej diety – bogatej w barwiące produkty (np. kawę, czerwone wino, czekoladę, owoce jagodowe) oraz wskutek palenia papierosów.
Zobacz również: Zęby palacza.
Osad na zębach twardy
Twardym osadem nazywa się kamień nazębny, który może lokalizować się zarówno naddziąsłowo, jak i poddziąsłowo. Nie ma sposobów na jego samodzielne usunięcie w domu, nie jest to możliwe również podczas szczotkowania czy nitkowania zębów. Jedynym skutecznym i bezpiecznym sposobem na pozbycie się kamienia jest skaling zębów przeprowadzany w gabinecie stomatologicznym. Należy zaznaczyć, że skaling jest raz w roku refundowany przez NFZ, co ma pomóc Polakom zadbać o właściwą higienę jamy ustnej. Wyróżnia się dwa rodzaje kamienia nazębnego:
- kamień nazębny naddziąsłowy – zmineralizowana płytka nazębna, odkładająca się w największych ilościach w okolicach ujść gruczołów ślinowych, na powierzchni językowej siekaczy dolnych i policzkowej trzonowców górnych. Przybiera zabarwienie białożółtawe i potrafi odłożyć się nawet w ciągu kilku dni;
- kamień nazębny poddziąsłowy – formuje się poniżej brzegu dziąsłowego w kieszonce dziąsłowej podczas przewlekłych stanów zapalnych. Przybiera kolor ciemnobrązowy lub czarny i przylega ściśle do powierzchni zębów, dlatego trudno go usunąć nawet w gabinecie stomatologicznym. Jest niewidoczny gołym okiem, jednak potrafi wywołać wiele poważnych konsekwencji.
Skład kamienia jest podobny bez względu na jego lokalizację. W 83% budują go sole mineralne. Pozostałe składniki to: 6% – woda, 8% – białko oraz 3% – tłuszcz.
Osad na zębach – konsekwencje
Pojawienie się osadu na zębach ma liczne konsekwencje. Przede wszystkim powoduje nieprzyjemny zapach z ust, co ogranicza kontakty społeczne i partnerskie. Ponadto zmienia wygląd i zabarwienie szkliwa, co negatywnie wpływa na estetykę uśmiechu. Następstwem tego jest spadek pewności siebie i samozadowolenia z własnego wyglądu. Niezwykle istotną konsekwencją są jednak rozmaite choroby jamy ustnej. Gromadzący się osad na zębach jest pierwszym krokiem do rozwoju stanów zapalnych dziąseł i przyzębia czy próchnicy. Kamień nazębny zwiększa natomiast ryzyko paradontozy i może prowadzić do obniżania się linii dziąseł. Najpoważniejszym skutkiem paradontozy są rozchwiane zęby.
Polecane produkty:
|
Kolagen naturalny
Kolagen do picia to naturalny produkt z opatentowaną formułą Peptiplus® hydrolizowanego kolagenu. Dzięki temu jest bardzo wysokiej wchłanialności ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Mintzberg-Wachowicz P., Złogi nazębne, Asysta Dentystyczna, 4/2018.
- Mintzberg-Wachowicz P., Zabieg higienizacji na przestrzeni wieków, Asysta Dentystyczna, 1/2020.
- Pawlaczyk-Kamieńska T., Borysiewicz-Lewicka M., Występowanie złogów nazębnych u 12-latków zamieszkujących środowisko wielkomiejskie, Dental and Medical Problems, 46/2009.
