Tyłożuchwie (retrogenia) to wada zgryzu, w której żuchwa jest krótsza niż prawidłowe wymiary rekomendowane dla danej grupy wiekowej i płci. Problem potocznie nazywa się tyłozgryzem, jednak zamienne stosowanie tych nazw jest błędne. Tyłożuchwie zalicza się do grona wad związanych z tyłozgryzem (jest to pojęcie szersze). Diagnostyką i leczeniem takiego ustawienia żuchwy zajmuje się głównie chirurg stomatologiczny i ortodonta.
Tyłożuchwie – na czym polega?
Tyłożuchwie zalicza się do wad dotylnych, a te są w dzisiejszych czasach najczęstsze. Szacuje się, że mogą obejmować nawet do 45% wszystkich wad zgryzu. W przypadku tyłozgryzu mamy do czynienia z cofnięciem dolnego łuku zębowego względem górnego. Z kolei tyłożuchwie odnosi się do cofnięcia całej żuchwy względem szczęki. W ortodoncji wyróżniamy;
- tyłożuchwie morfologiczne – spłaszczona, cofnięta bródka, wydłużone dolne partie twarzy. Ten typ wady wynika z upośledzenia wzrostu żuchwy. Nierzadko pojawia się szpara między siekaczami, co prowadzi do różnego rodzaju wad wymowy, zwłaszcza seplenienia;
- tyłożuchwie czynnościowe – wynika ze zbyt mocnych, napiętych mięśni odpowiedzialnych za cofanie się żuchwy, uniemożliwiając jej wysuwanie się ku przodowi. Mięśnie utrzymują ją w niewłaściwej pozycji, co na dłuższą metę powoduje utrwalenie się jej. W przebiegu wady obserwuje się cofnięcie bródki, jednak pacjent może skorygować jej położenie świadomie, wysuwając ją ku przodowi.
Przy tyłożuchwiu bardzo często pojawiają się również zaburzenia w obrębie stawów skroniowo-żuchwowych oraz bruksizm.
Tyłożuchwie – przyczyny
Zdecydowanie najczęściej tyłożuchwie występuje u dzieci, które przez długi czas zmagały się z niektórymi nawykami, takimi jak nieprawidłowa pozycja podczas karmienia (ograniczająca ssanie i ruchy żuchwy) oraz ssanie kciuka czy obgryzanie końcówek ołówków. Nawet zła pozycja podczas spania, w której poduszka znajduje się pod szyją i brodą, powodując cofnięcie się żuchwy w trakcie odpoczynku nocnego, jest zagrożeniem. Inne możliwe czynniki ryzyka:
- wady postawy, zwłaszcza dotyczące górnego odcinka kręgosłupa i barków;
- choroby ogólnoustrojowe, w tym krzywica, niedoczynność tarczycy;
- niedobór witaminy D lub skrajny niedobór wapnia;
- przedwczesna utrata dolnych siekaczy.
Zdarza się jednak, że tyłożuchwie rozwija się u osób, które nie są narażone na żadne z powyższych czynników ryzyka. Wówczas mówi się o podłożu genetycznym i specyficznych uwarunkowaniach. Wada może mieć charakter idiopatyczny.
Diagnostyka
Przy tyłożuchwiu podstawowym badaniem diagnostycznym jest RTG twarzoczaszki. Dzięki temu można zaobserwować stawy skroniowo-żuchwowe, które warunkują ustawienie żuchwy oraz inne struktury anatomiczne mające wpływ na tę wadę. Warto również udać się do fizjoterapeuty stomatologicznego, aby ocenił napięcie mięśni odpowiadających za ruchy żuchwy. Uzupełniająco wykonuje się podstawowe badanie stomatologiczne i ocenia ewentualne wady zgryzu.
Tyłożuchwie – leczenie
Leczenie tyłożuchwia powinno być dobrane w zależności od przyczyny wady zgryzu. Jeśli jest to tyłożuchwie czynnościowe, często wystarczy wielomiesięczna fizjoterapia stomatologiczna oraz zmiana nawyków, np. unikanie stresu, nieobgryzanie końcówek ołówka czy noszenie specjalnych szyn, które będą przeciwdziałać bruksizmowi i patologicznemu zaciskaniu zębów. W fizjoterapii ogromne znaczenie ma terapia manualna (mobilizacja stawów skroniowo-żuchwowych i odcinka szyjnego kręgosłupa), suche igłowanie napiętych mięśni, terapia punktów spustowych i różnego rodzaju masaże. Pacjent otrzymuje też zestaw ćwiczeń rozluźniających do domu.
Na poniższym filmie możemy zobaczyć kilka technik, które pomagają rozluźnić napięte mięśnie twarzy:
Z kolei przy tyłożuchwiu morfologicznym, leczeniem z wyboru jest osteogeneza dystrakcyjna. To metoda wydłużania kości nawet o kilka centymetrów. Polega na przecięciu kości bez jednoczesnego naruszania ciągłości okostnej. Osteoblasty wypełniają lukę w kości, dzięki czemu ma taką samą strukturę jak naturalna, prawidłowo uformowana kość.
Uzupełnieniem leczenia jest założenie aparatu ortodontycznego, jeśli pacjent zmaga się z wadami zgryzu. U dzieci najczęściej stosuje się aparaty ruchome, u osób dorosłych zaś zastosowanie znajdują aparaty stałe.
Polecane produkty:
|
Kolagen naturalny
Kolagen do picia to naturalny produkt z opatentowaną formułą Peptiplus® hydrolizowanego kolagenu. Dzięki temu jest bardzo wysokiej wchłanialności ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Paszyńska E., Dyszkiewicz-Konwińska M., Woźniak K., Wpływ czynników środowiskowych na powstawanie wad narządu żucia oraz na przebieg ich leczenia, Pediatria i Medycyna Rodzinna, 7/2011.
- Kaczmarzyk T., Dominiak M., Chirurgia stomatologiczna, Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 2020.
Cobourne M., DiBiase A., Ortodoncja, Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 2021.
