Brak zawiązków zębów (jednego lub kilku) określany jest mianem hipodoncji. Może dotyczyć zarówno zębów mlecznych, jak i zębów stałych. Jest to najczęściej występująca wada zębów, która może mieć charakter izolowany bądź może pojawiać się w przebiegu chorób i zespołów wrodzonych. Diagnostyką i leczeniem zajmuje się stomatolog.
Brak zawiązków zębów – przyczyny
Etiologia hipodoncji jest wieloczynnikowa, najczęściej jednak wymienia się podłoże genetyczne. Zwykle towarzyszy dysplazji ektodermalnej związanej z chromosomem X, co dotyczy w równym stopniu kobiet i mężczyzn. Brak zawiązków zębów obserwuje się przeważnie w odniesieniu do siekaczy bocznych szczęki oraz drugich zębów przedtrzonowych żuchwy. Wśród innych możliwych przyczyn znajdują się następujące:
- infekcje przebyte przez kobietę podczas ciąży, np. różyczka;
- stosowanie niektórych leków na etapie ciąży, np. talidomidu;
- przebyty uraz;
- ingerencja chirurgiczna uszkadzająca zawiązki zębowe, przeprowadzona w młodym wieku;
- radioterapia i chemioterapia;
- zaburzenia unerwienia podczas ostatniej fazy rozwoju zawiązków zębowych.
Szacuje się, że brak zawiązków zębowych może być objawem ponad 60 zespołów wad wrodzonych. Występuje m.in. w przebiegu zespołu Downa (trisomia chromosomu 21), zespołu Aperta, zespołu Turnera, zespołu Pierre’a Robina czy dysplazji ektodermalnej.
Brak zawiązków zębów – objawy
W zależności od ilości brakujących zawiązków wyróżniamy:
- hipodoncję – brak 1-6 zawiązków, z wyłączeniem trzecich zębów trzonowych;
- oligodoncję – brak więcej niż 6 zawiązków;
- anodoncję – brak wszystkich zawiązków zębowych. To najcięższa i najtrudniejsza w leczeniu przypadłość.
W obrazie klinicznym najbardziej charakterystyczny jest brak zębów, ponieważ nie mają one właściwego podłoża do wzrastania. Bardzo często obserwuje się także współwystępowanie hipodoncji z:
- mikrodoncją, czyli zmniejszeniem rozmiarów zębów;
- skróceniem korzeni zębów;
- taurodontyzmem;
- hipomineralizacją szkliwa;
- rotacjami przedtrzonowców i/lub siekaczy bocznych szczęki;
- następową aplazją zębów stałych przedtrzonowych.
W zależności od nasilenia i umiejscowienia schorzenia, braki zębowe mogą spowodować problemy estetyczne, funkcjonalne dotyczące żucia pokarmów, a także trudności we właściwej wymowie. Brak już nawet jednego zawiązka może wpływać na formowanie się mniej lub bardziej poważnych wad zgryzu. W rysach twarzy zauważa się najczęściej skrócenie dolnego odcinka twarzy, pogłębienie bruzdy wargowo-bródkowej oraz zmiany w pozycji warg, typowe dla zgryzu głębokiego.
Brak zawiązków zębów – diagnostyka
Dokładna diagnostyka powinna opierać się o ramy czasowe wyrzynania poszczególnych grup zębowych, w porównaniu z pojawieniem się zębów jednoimiennych po stronie przeciwnej. Jeśli istnieje podejrzenie braku zawiązków zębowych, podstawowym badaniem diagnostycznym jest RTG. Jeżeli jest to możliwe, rekomenduje się wykonanie zdjęcia pantomograficznego, pozwalającego na wykluczenie ewentualnego zatrzymania zębów. Problem stwierdza się, gdy na radiogramie nie można zidentyfikować uwapnionych substancji zęba.
Brak zawiązków zębów – leczenie
Bardzo ważne dla rokowania i wyników leczenia jest wczesne rozpoznanie braku zawiązków zębowych. Niestety hipodoncja rzadko jest diagnozowana u dzieci przed 9. rokiem życia. Leczenie hipodoncji sprowadza się do 2 głównych metod:
- ortodontyczne zamknięcie przestrzeni;
- utrzymanie lub odtworzenie wolnego miejsca w zakresie brakującego zawiązka dla przyszłego stałego uzupełnienia protetycznego.
Obie metody cieszą się dobrymi efektami, a dobór właściwej zależy głównie od ilości brakujących zawiązków i stanu zdrowia pacjenta. Należy odbyć konsultację z ortodontą oraz protetykiem stomatologicznym.
U dzieci, u których w jednym łuku zębowym występuje hipodoncja, w drugim natomiast stłoczenia, można zdecydować się na autotransplantację zębów (przeszczepienie ich). Przy hipodoncji zębów siecznych bocznych szczęki wykorzystywany jest zwykle dolny pierwszy ząb przedtrzonowy, który może mieć otwarty bądź zamknięty wierzchołek korzenia. Niestety, zabieg jest obarczony ryzykiem powikłań.
Polecane produkty:
|
Kolagen naturalny
Kolagen do picia to naturalny produkt z opatentowaną formułą Peptiplus® hydrolizowanego kolagenu. Dzięki temu jest bardzo wysokiej wchłanialności ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Jaroń A., Kwiatek J., Leśna M., Trybek G., Wrodzony brak zawiązków zębów stałych jako wyzwanie współczesnej implantologii, Stomatologia po Dyplomie, 1/2022.
- Jagła S., Oleksiejuk A., Możliwości kompleksowego leczenia wrodzonego braku zawiązków zębowych u młodych pacjentów w różnych grupach wiekowych – opis przypadku, e-Dentico, 2/2014.
- Dyras M., Jankowska K., Czupryna S., Ocena częstotliwości występowania zaburzeń rozwojowych zębów u pacjentów leczonych w Katedrze Ortodoncji Instytutu Stomatologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, Dental and Medical Problems, 2/2003.
