Próchnica atypowa (inaczej: próchnica zębów martwych) rozwija się wyłącznie w zębach pozbawionych żywej miazgi. Żywa miazga zęba jest bardzo mocno unerwiona, dlatego próchnica atypowa, dotycząca miazgi martwej (odnerwionej) nie daje żadnych dolegliwości. Należy jednak ją leczyć, ponieważ może przenieść się na sąsiednie zęby zdrowe, a nawet generować rozwój infekcji ogólnoustrojowych.
Próchnica atypowa – przyczyny
Choroba próchnicowa występuje współcześnie u ponad 5 mld ludzi na całym świecie, a liczba ta stale wzrasta. Przyczyny próchnicy atypowej są zbliżone do przyczyn próchnicy typowej i obejmują:
- niedostateczną higienę jamy ustnej – zęby powinny być szczotkowane 2 razy dziennie (rano i wieczorem), co poprzedza nitkowanie zębów i przestrzeni międzyzębowych. Znaczenie ma siła nacisku włosia do szkliwa, kierunek wykonywania ruchów zamiatających, a nawet rodzaj używanej szczoteczki do zębów. Błędy dotyczące szczotkowania bądź unikanie tej czynności znacznie zwiększają ryzyko rozwoju próchnicy, której bezpośrednią przyczyną są bakterie próchnicotwórcze nagromadzone w płytce nazębnej;
- dietę obfitującą w cukry proste – cukry proste są najlepszą pożywką dla bakterii próchnicotwórczych. Zmieniają pH jamy ustnej, tworząc środowisko przyjazne patogenom. Bakterie, zwłaszcza Streptococcus mutans i Lactobacillus acidophilus, mogą produkować z cukrów kwasy, które niszczą szkliwo i sprzyjają gromadzeniu się w ubytkach bakterii próchnicotwórczych.
Aby doszło do rozwoju próchnicy, niezbędny jest czas. Bakterie potrzebują dłuższego czasu, aby uszkodzić tkanki zęba i utworzyć ognisko chorobowe. Pominięcie szczotkowania zębów po zjedzeniu słodyczy przez 2 dni z rzędu nie sprawi, że rozwinie się próchnica. Jednak powtarzające się podobne błędny w dłuższej perspektywie czasu już tak.
Należy zaznaczyć, że próchnica atypowa dotyczy martwej miazgi zęba. Dlatego będzie rozwijać się w zębach tak zniszczonych próchnicą klasyczną, że doszło już w jej przebiegu do śmierci miazgi wypełniającej ząb. Czynnikiem ryzyka jest również leczenie endodontyczne zęba – jest on bardziej podatny na próchnicę atypową przy zadziałaniu powyższych czynników.
Próchnica atypowa – objawy
Jako że miazga zęba w przebiegu próchnicy atypowej jest już martwa, jej dalsze uszkadzanie przez bakterie nie powoduje objawów bólowych czy innych. Wyjątkiem jest nieświeży oddech, który towarzyszy niemal każdemu przypadkowi. Jeśli jednak proces patologiczny zacznie się rozprzestrzeniać na okoliczne, unerwione tkanki, pojawiają się objawy takie jak:
- silny ból zęba;
- zaczerwienienie dziąsła;
- krwawiące dziąsła;
- nadwrażliwość zębów sąsiednich na smak kwaśny oraz na zimno i gorąco.
Jeśli próchnica zniszczy koronę zęba, pojawiają się widoczne ubytki. Ponadto wzrasta ryzyko utraty zęba – pojawia się jego chwianie i może dojść nawet do wypadnięcia.
Zobacz również: Rozchwiane zęby.
Diagnostyka próchnicy atypowej
Podstawą diagnostyki próchnicy atypowej jest RTG, choć ostatnimi czasy popularność i znaczenie w stomatologii zyskuje również badanie fluorescencji. W momencie, gdy na tkanki zęba skieruje się źródło czerwonego światła, zmiany próchnicowe spowodują powstanie tzw. zjawiska fluorescencji. Za wzrost fluorescencji odpowiadają bakterie próchnicowe wytwarzające protoporfiryny.
Próchnica atypowa – leczenie
Leczenie próchnicy atypowej zależy od stopnia jej zaawansowania. Jeśli zmiany nie są zbyt głębokie, wdraża się leczenie endodontyczne (potocznie nazywane leczeniem kanałowym). Polega ono na usunięciu martwej miazgi z kanałów korzeni zęba, a następnie dokładnym oczyszczeniu ich, dezynfekcji i opatrzeniu specjalnym materiałem wypełniającym. Metoda pozwala na uniknięcie ekstrakcji zęba. Innym zabiegiem endodontycznym jest ekstyrpacja miazgi, polegająca na usunięciu miazgi komorowej i kanałowej. Jest metodą pozwalającą na przeprowadzanie leczenia z maksymalną dokładnością.
Jeśli natomiast próchnica jest bardzo głęboka, a ubytki niemożliwe do usunięcia, stosuje się ekstrakcję zęba. Pacjenci z próchnicą atypową muszą zostać poinformowani o szczególnej higienie jamy ustnej i wizytach kontrolnych co 6 miesięcy. Podczas nich rekomenduje się przeprowadzanie higienizacji zębów.
Polecane produkty:
|
Kolagen naturalny
Kolagen do picia to naturalny produkt z opatentowaną formułą Peptiplus® hydrolizowanego kolagenu. Dzięki temu jest bardzo wysokiej wchłanialności ... Zobacz więcej... |
|
Kwas hialuronowy
Kwas hialuronowy bioalgi to naturalny produkt z fermentacji roślinnej, dzięki czemu biodostępność jest na bardzo wysokim poziomie. Kwas hialuronowy działa głównie na takie struktury jak włosy, skóra, oczy, stawy, dziąsła ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Zieniewska I., Keller A., Rysiak E., Maciejczyk M., Zalewska A., Aspekt kliniczny, społeczny i ekonomiczny choroby próchnicowej, Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu, 4/2016.
- Barańska-Gachowska M., Endodoncja wieku rozwojowego i dojrzałego, Wydawnictwo Czelej, Lublin 2021.
- Jańczuk Z., Arabska-Przedpełska B., Lipski M., Kaczmarek U., Stomatologia zachowawcza z endodoncją, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2014.
