Bezzębie definiowane jest jako stan po utracie wszystkich zębów stałych, co może nastąpić z wielu przyczyn mechanicznych i biologicznych. Brak zębów znacznie wpływa na jakość życia pacjenta, obniżając go, utrudniając mowę i spożywanie pokarmów, a także pogarszając prezencję uśmiechu. Dotyczy zarówno górnego łuku zębowego (kość szczęki), jak i dolnego łuku zębowego (kość żuchwy). Leczeniem bezzębia zajmuje się protetyk stomatologiczny.
Bezzębie – przyczyny
Najczęściej bezzębie dotyczy osób starszych, ponieważ zęby tracą swoją wytrzymałość wraz z upływem lat. Spada produkcja naturalnego kolagenu odpowiadającego za mocowanie zębów w wyrostkach zębodołowych, spada produkcja śliny, co zwiększa ryzyko chorób jamy ustnej, a dieta nie jest już tak urozmaicona. Może prowadzić do niedoborów wapnia, fosforu i witaminy D, co z kolei przekłada się na zwiększone ryzyko wypadania zębów. O ile rzeczywiście wraz z wiekiem zęby ulegają osłabieniu i są bardziej podatne na uszkodzenia czy choroby, podeszły wiek wcale nie musi wiązać się z bezzębiem. Do możliwych przyczyn bezzębia zalicza się w pierwszej kolejności zaawansowane i rozległe choroby jamy ustnej, takie jak:
- próchnica;
- choroby miazgi zęba;
- periodontopatie, na czele z paradontozą;
- nieszczęśliwe wypadki i urazy twarzoczaszki;
- choroby nowotworowe części twarzowej czaszki.
Wśród przyczyn wymienia się także urazy mechaniczne, które mogą nastąpić podczas wypadku komunikacyjnego, uprawiania sportów kontaktowych lub podczas bijatyk. Ryzyko bezzębia w późniejszym wieku wzrasta w przebiegu chorób przewlekłych, takich jak cukrzyca, choroba wieńcowa czy przebyty udar mózgu. Głównym czynnikiem ryzyka wypadania zębów są predyspozycje genetyczne. Jednak dzięki odpowiedniej diecie, suplementacji oraz właściwej higienie jamy ustnej można zapobiegać procesom wypadania zębów. Ważne są regularne kontrole stomatologiczne oraz stabilizacja chorób przewlekłych, tak częstych u seniorów.
Bezzębie – objawy
W pierwszej kolejności w oczy rzuca się defekt wizualny. Bezzębie wiąże się ze znacznym zaburzeniem symetrii i estetyki twarzy, jest więc problemem w dużej mierze kosmetycznym. To jednak nie wszystko. Brak zębów prowadzi do widocznego i odczuwalnego upośledzenia funkcji mowy czy żucia. Prowadzenie wyraźnej rozmowy czy spożywanie posiłków stają się utrudnione, a niekiedy wręcz niemożliwe. Taki pacjent spożywa jedynie miękkie i proste w gryzieniu pokarmy, zaś jedzenie orzechów, wielu owoców i warzyw, a nawet twardszego mięsa powoduje spory problem. Z tego powodu bezzębie uznaje się za pewnego rodzaju niepełnosprawność.
Nie należy pomijać aspektu psychicznego i emocjonalnego. Pacjenci z bezzębiem unikają kontaktów międzyludzkich, wycofują się z życia społecznego, a w związku z brakiem radości ze spożywania pokarmów, mogą zmagać się z niedoborami i anemią. Wszystko to wpływa na większe ryzyko depresji w tej grupie osób. Z bezzębiem wiążą się następcze dysfunkcje stawów skroniowo-żuchwowych oraz bóle głowy. Jeśli natomiast wynika z próchnicy lub jakiejkolwiek innej infekcji, może rozprzestrzeniać się po całym organizmie, powodując dolegliwości ogólnoustrojowe, w tym spadek odporności czy złe samopoczucie.
Diagnostyka
Bezzębie jest bardzo proste w diagnostyce. Wystarczy stwierdzić brak naturalnych zębów w łukach zębowych jamy ustnej pacjenta. Przed planowaniem leczenia należy jednak ocenić stan zdrowia błon śluzowych (czy na ich powierzchni nie ma aft, nadżerek, toczącego się stanu zapalnego) oraz stan podłoża kostnego, na którym osadzone będzie uzupełnienia protetyczne. W tym celu wykonuje się RTG jamy ustnej. Jeśli jest to konieczne, wykonuje się wyciski łuków zębowych.
Leczenie bezzębia
Bezzębie można leczyć wyłącznie uzupełnieniem protetycznym. Najczęściej stosuje się protezy stałe, całkowite, dobierane indywidualnie do potrzeb i anatomii pacjenta. Przed ich wykonaniem pobiera się wyciski łuków zębowych z użyciem specjalnej masy. Choć protezy całkowite są odbierane przez pacjentów bardzo dobrze, nie zawsze mogą być zastosowane. Zwłaszcza w przypadku protezy dolnej niekiedy zaobserwować można brak odpowiedniej stabilizacji i retencji. Wiąże się to m.in. z ryzykiem zaniku podłoża kostnego żuchwy.
Bezzębna szczęka różni się od bezzębnej żuchwy pod względem przebiegu resorpcji i schematu obciążeń, a także jakości i ilości kości. Leczenie w obrębie szczęki stawia przez lekarzem inne wyzwania, ponieważ:
- szczęka ulega resorpcji w kierunku górnym, dotylnym i dośrodkowym, natomiast żuchwa resorbuje się w kierunku dolnym, doprzednim i bocznym;
- gęstość kości szczęki jest niższa w porównaniu do gęstości kości żuchwy. Wpływa na to również fakt, że przy szczęce znajdują się zatoki;
- szczęka się nie porusza, dlatego utrata zębów wiąże się z pogorszeniem możliwości reakcji na duże siły zwarciowe;
- protezy w szczęce w większym stopniu wpływają na mowę niż protezy w żuchwie;
- ustawienie zębów szczęki wymaga stosowania pobrzeża o zmiennej grubości dla podparcia warg, co może wpływać na symetrię twarzy.
Dodatkowo przed opracowaniem planu leczenia w przypadku szczęki lekarz musi zdać sobie sprawę z trudności technicznych, różnych metod wykonywania uzupełnień oraz dostępnych materiałów. Uzupełnienie protetyczne stałe wykonuje się najczęściej przy odpowiedniej szerokości wyrostków w wymiarze przedsionkowo-językowym, dostępnej przestrzeni między łukami wynoszącej 10 mm lub mniej, a także przy relacji szkieletowej między szczęką a żuchwą klasy I lub II. Z kolei uzupełnienie protetyczne ruchome znajduje zastosowanie przy niedostatecznej szerokości, wklęsłości wyrostków na powierzchni przedsionkowej, dostępnej przestrzeni między łukami powyżej 15 mm, a także relacji szkieletowej między szczęką i żuchwą klasy III. Podsumowując, to protetyk decyduje o doborze optymalnego uzupełnienia.
Implanty stomatologiczne
Rozwój implantoprotetyki stomatologicznej i wykorzystanie zębowych wszczepów śródkostnych pozwoliły na rozszerzenie metod leczenia protetycznego pacjentów bezzębnych. Chirurgiczne wstawianie implantów zębowych jest bezpieczne i niezwykle wygodne dla pacjentów w późniejszym życiu. Niestety, jest jednocześnie droższe od tradycyjnej protezy całkowitej. Najczęstsze przyczyny odmowy tego rodzaju leczenia to strach przed zabiegiem chirurgicznym, zła jakość podłoża kostnego i przyzwyczajenie do dotychczas użytkowanych protez.
Polecane produkty:
|
Kolagen naturalny
Kolagen do picia to naturalny produkt z opatentowaną formułą Peptiplus® hydrolizowanego kolagenu. Dzięki temu jest bardzo wysokiej wchłanialności ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Burzyńska B., Mierzwińska-Nastalska E., Rehabilitacja protetyczna pacjentów bezzębnych, Nowa Stomatologia, 4/2011.
- Orczykowska M., Rój R., Pihut M., Gala A., Wiśniewska G. Ocena jakości życia pacjentów bezzębnych użytkujących protezy całkowite, Protetyka Stomatologiczna, 3/2020.
- Spiechowicz E., Protetyka stomatologiczna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2013.
- Carpentieri J., Drago C., Leczenie bezzębia i częściowych braków uzębienia w szczęce – wskazówki kliniczne, Implants 2/2012.
