Atrycja to patologiczny bądź fizjologiczny proces ścierania zębów wskutek tarcia dwóch zębów o siebie. Można ją określić jako stopniowe starcie twardych tkanek zębów w wyniku ich wzajemnego kontaktu. Patologiczne przypadki atrycji oraz te, w przebiegu których obserwuje się znaczne ubytki w tkankach twardych zębów, należy jak najszybciej leczyć.
Atrycja – przyczyny
W stomatologii wyróżnia się:
- atrycję fizjologiczną – dotyczącą zębów mlecznych oraz postępującej z wiekiem utraty twardych tkanek zębów w konsekwencji żucia. Lokalizuje się w obszarach prawidłowego kontaktu zębów szczęki i żuchwy. W odcinku bocznym szczęki starciu ulegają guzki podniebienne zębów trzonowych i zębów przedtrzonowych, z kolei w żuchwie starcie dotyczy guzków policzkowych tych zębów. Szacuje się, że każdego roku w zębach stałych człowiek traci wskutek fizjologicznej atrycji blisko 20-30 μm szkliwa.
- atrycję patologiczną – będącą konsekwencją wzmożonej pracy układu stomatognatycznego. Utrata twardych tkanek zęba następuje znacznie szybciej niż w postaci fizjologicznej, prowadząc do wielu powikłań. Spośród nich najistotniejsze są: nadwrażliwość zębiny, zapalenie miazgi zęba, martwica miazgi. Przyczyną atrycji patologicznej jest niewłaściwa funkcja lub pozycja zębów. Może dotyczyć pojedynczych zębów lub obejmować całe grupy zębowe.
Szczególnym problemem w stomatologii jest narażenie na stres, co prowadzi do rozwoju bruksizmu. Inicjuje zaburzenia czynnościowe w jamie ustnej, czego konsekwencją jest stres zębowy, prowadzący do rozwoju ubytków niepróchnicowych.
Zobacz również: Zaciskanie zębów na tle nerwowym.
Atrycja – objawy
Atrycja wiąże się ze starciem tkanek twardych zęba i następczym obnażeniem zębiny zlokalizowanej centrycznie. Tkanki zęba są wygładzone i twarde. Jako że w obrębie zębów bocznych wyzwalane są większe siły okluzyjne, wyższą frekwencję ubytków obserwuje się właśnie w tej grupie zębowej. Wraz z wiekiem zwiększa się ponadto częstość występowania ubytków przyszyjkowych, gdyż kontakty międzyzębowe upodabniają się do tych, które występują podczas tzw. prowadzenia grupowego zębów. Jeśli dojdzie do wystąpienia znacznych ubytków tkanek twardych wskutek atrycji, ujawniają się m.in.:
- zmiany stosunków zwarciowych, w tym zmiany wysokości zwarcia;
- przystosowanie się stawu skroniowo-żuchwowego i wzmacnianie mechanizmów zużycia.
Jeżeli podczas wyżej wymienionych mechanizmów nie wystąpią dolegliwości bólowe, to skutkiem jest pojawienie się nietypowych, dziwnych kształtów zębów oraz patologicznego zwarcia, co utrudnia leczenie.
Diagnostyka atrycji
Diagnostyka atrycji odbywa się na podstawie dokładnej kontroli stanu uzębienia, co ma miejsce na każdej profilaktycznej wizycie stomatologicznej. Dodatkowo stomatolog ocenia stopień ewentualnej nadwrażliwości zębów. Nie są wymagane badania obrazowe.
Atrycja – leczenie
Przy patologicznym zwarciu oraz nietypowym kształcie zębów konieczne staje się przeprowadzenie złożonego leczenia protetycznego, wykorzystującego szyny zgryzowe, podwyższenie zwarcia oraz rozległe rekonstrukcje protetyczne. Podczas wczesnego rozpoznania łańcucha chorobowego możliwe jest jeszcze leczenie z wykorzystaniem koron na zęby częściowych. Ubytki powstałe w przebiegu atrycji uzupełnia się odpowiednim materiałem kompozytowym. Dodatkowo pacjentowi zaleca się dbałość o higienę jamy ustnej, z naciskiem na stosowanie indywidualnie dobranych past do zębów.
Ważnym elementem postępowania są działania zachowawcze, przyczynowe. Jeśli atrycja wiąże się z bruksizmem, należy usunąć źródło stresu i nauczyć się radzić sobie z nim, najlepiej przy pomocy psychoterapeuty, jak również należy rozluźnić mięśnie żucia u fizjoterapeuty stomatologicznego. Dodatkowo zakłada się szyny na zęby, aby uchronić je przed dalszym niszczeniem. Z kolei gdy atrycja wiąże się z wadami zgryzu, rozpoczyna się leczenie ortodontyczne. W większości przypadków atrycji fizjologicznej niewymagana jest interwencja stomatologiczna.
Polecane produkty:
|
Kolagen naturalny
Kolagen do picia to naturalny produkt z opatentowaną formułą Peptiplus® hydrolizowanego kolagenu. Dzięki temu jest bardzo wysokiej wchłanialności ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Barczak K., Palczewska-Komsa M., Buczkowska-Radlińska J., Fizjologiczne i patologiczne zmiany zachodzące w zębach i przyzębiu związane z wiekiem, Geriatria, 10/2016.
- Dobosz A., Panek H., Dobosz K. Zastosowanie metody elementów skończonych do analizy naprężeń w twardych tkankach zębów, Dental and Medical Problems, 42/2005.
- Hryncewicz M., Tropak K., Ubytki niepróchnicowego pochodzenia – abfrakcja, abrazja, atrycja, erozja. Przegląd piśmiennictwa, Nowa Stomatologia, 1/2014.
- Walerczyk A., Paszyńska E., Surdacka A., Utrata twardych tkanek zębów niepróchnicowego pochodzenia w aspekcie erozji, Dental Forum, 1/2015.
