Ubytek w zębie potocznie nazywa się dziurą w zębie. Odnosi się do zjawiska, w którym z różnych patologicznych przyczyn dochodzi do utraty części szkliwa i/lub tkanek znajdujących się pod nim (miazga zęba, zębina). Zdecydowanie najczęściej bezpośrednią przyczyną jest próchnica lub zapalenie miazgi zęba, choć ubytki mogą tworzyć się w wielu różnych mechanizmach. Każdy przypadek należy skonsultować ze stomatologiem.
Ubytek w zębie – przyczyny
Do powstawania ubytków w zębie może dojść na wiele sposobów. Przyczynami są zarówno choroby zębów i choroby ogólnoustrojowe, jak i uszkodzenia mechaniczne. Ze względu na przyczynę tworzenia się ubytków zębowych wyróżnia się ubytki pochodzenia próchnicowego oraz ubytki pochodzenia niepróchnicowego.
W pierwszym przypadku, jak wskazuje nazwa, negatywne zmiany są konsekwencją próchnicy, czyli bakteryjnej choroby zębów i jamy ustnej. Dochodzi do niej zwykle wskutek niedostatecznej lub niedokładnej higieny jamy ustnej przy jednoczesnym zadziałaniu czynników takich jak czas i obecność cukrów prostych w jamie ustnej. Bakterie zaczynają stopniowo niszczyć szkliwo, penetrując w jego głąb i uszkadzając boleśnie tkanki znajdujące się poniżej.
Ubytki pochodzenia niepróchnicowego to przede wszystkim:
- abfrakcja – powstaje w konsekwencji zginania korony zęba pod wpływem obciążeń zgryzowych działających ekscentrycznie do długiej osi zęba. Połączenia między kryształami hydroksyapatytu ulegają rozerwaniu, co w dalszej kolejności prowadzi do ubytku szkliwa i leżącej pod nim zębiny w okolicy szyjki zębowej. Do tego typu ubytków predysponują zwłaszcza: braki zębowe nieuzupełnione protetycznie, wady zgryzu, konsekwencje periodontopatii;
- abrazja – jest wynikiem ścierania zębów przez twarde przedmioty i/lub materiały ścierne. Najczęstszą przyczyną jest więc zbyt mocne szczotkowanie zębów lub korzystanie ze szczoteczek o bardzo twardym włosiu, a także szkodliwe nawyki polegające na ciągłym przygryzaniu twardych przedmiotów;
- atrycja – stopniowe starcie twardych tkanek zębów w konsekwencji ich wzajemnego kontaktu. Wyróżniamy postać fizjologiczną i patologiczną. Fizjologiczna dotyczy zębów mlecznych oraz postępującej z wiekiem utraty twardych tkanek zębów w wyniku żucia. Z kolei patologiczna jest wynikiem wzmożonej pracy układu stomatognatycznego;
- erozja – przewlekła i powolnie postępująca utrata twardych tkanek zęba w wyniku procesu chemicznego bez udziału bakterii. Może mieć miejsce np. przy ciągłym spożywaniu produktów zawierających naturalne kwasy przy jednoczesnym pomijaniu szczotkowania zębów.
Ubytki w zębie mogą mieć więc wiele różnych przyczyn, jednak każdorazowo ich wystąpienie należy skonsultować ze stomatologiem. Bagatelizowanie ubytków może doprowadzić do poważnych powikłań, a nawet może wiązać się z koniecznością ekstrakcji zęba.
Zobacz również: Klasyfikacja ubytków według Mounta i Hume’a.
Ubytki w zębie – objawy i konsekwencje
Na samym początku ubytek w zębie może nie dawać objawów. Jednak wraz z upływem czasu pojawia się ból przy jedzeniu, piciu zimnych lub ciepłych rzeczy, a także samoistnie. Typowa staje się nadwrażliwość zębów, dokuczliwa nawet zimą podczas wdychania zimnego powietrza ustami. Jeśli na tym etapie nie zostaną wdrożone odpowiednie działania, dochodzi do powstawania coraz bardziej rozległego stanu zapalnego, który rozprzestrzenia się aż do mocno unerwionej i ukrwionej miazgi zęba. To zaś daje dolegliwości bólowe, w szczególności, gdy zapalenie dotrze do samych nerwów zęba. Ból przy stanach zapalnych zęba jest opisywany jako ostry, pulsujący, a nawet promieniujący.
Nieleczone zapalenie miazgi może prowadzić do obumarcia zęba. W tej fazie ból może chwilowo ustąpić, ale rozwija się zgorzel – bakterie rozkładają martwą tkankę, co może powodować nieprzyjemny zapach z ust. Co niebezpieczne, problem może rozprzestrzeniać się na okoliczne zęby, które do tej pory były zdrowe.
Zobacz również: Martwy ząb.
Diagnostyka ubytków w zębie
Ubytki w zębie w większości przypadków można łatwo zdiagnozować podczas analizy zębów w gabinecie stomatologicznym. Używając powiększających lusterek, dłutek, zimnego powietrza oraz kwaśnych czynników, łatwo można zlokalizować większość ubytków w zębie. Jeśli specjalista wciąż ma wątpliwości co do wielkości ubytku lub jego samej obecności, może zlecić RTG zębów.
Ubytki w zębie – leczenie
Leczenie ubytków w zębach po części zależy od ich przyczyn. Przykładowo przy próchnicy, gdy nie jest ona jeszcze mocno rozwinięta, w pierwszej kolejności stosuje się remineralizację szkliwa pastami lub preparatami z wysokim stężeniem fluoru, przy jednoczesnej zmianie nawyków i unikaniu czynników ryzyka tej choroby.
Jeśli ubytki próchnicowe są już większe, stosuje się mechaniczne usunięcie próchnicy (wiertłem, laserem lub ozonem). Głębokie zmiany wymagają leczenia kanałowego i dokładnego oczyszczenia kanałów korzeniowych, a jeśli nie jest to możliwe, wykonuje się ekstrakcję zęba. Zawsze powinna to być jednak ostatecznością. Z kolei ubytki mechaniczne uzupełnia się poprzez odbudowanie korony zęba specjalnymi, twardymi materiałami.
Polecane produkty:
|
Kolagen naturalny bioalgi
Kolagen do picia to naturalny produkt z opatentowaną formułą Peptiplus® hydrolizowanego kolagenu. Dzięki temu jest bardzo wysokiej wchłanialności. Wzmacnia zęby, kości, ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Berczyńska D., Buczkowska-Radlińska J., Berczyński P., Gmerek A., Współczesne metody opracowania ubytków zmineralizowanych tkanek zębów – przegląd piśmiennictwa, Pomeranian J Life Sci 2019;65(1):76-82.
- Hryncewicz M., Tropak K., Ubytki niepróchnicowego pochodzenia – abfrakcja, abrazja, atrycja, erozja. Przegląd piśmiennictwa, Nowa Stomatologia, 1/2014.
