Nadwrażliwość jamy ustnej to bardzo nieprzyjemne, utrudniające codzienne funkcjonowanie zaburzenie sensoryczne, w którym bodźce dotykowe, smakowe czy termiczne w obrębie ust i języka są odbierane jako zbyt intensywne, powodując dyskomfort, ból lub niechęć do jedzenia i higieny jamy ustnej. Przyczyn takiego zjawiska może być kilka, dlatego podkreśla się znaczenie szczegółowej diagnostyki, w tym różnicowej.
Nadwrażliwość jamy ustnej – objawy
Nadwrażliwość jamy ustnej to forma nadwrażliwości sensorycznej, dotycząca błony śluzowej jamy ustnej i języka. Nie należy mylić jej ze zwykłą nadwrażliwością zębów, co dotyczy wówczas tylko zębiny. Jeśli obejmuje całą jamę ustną, objawia się nadmierną reakcją na dotyk, smak, temperaturę czy konsystencję pokarmów. Może występować u dzieci i dorosłych, często współwystępuje z innymi zaburzeniami integracji sensorycznej. Dość charakterystyczne są następujące objawy i zjawiska:
- silne odruchy wymiotne lub krztuszenie się podczas jedzenia;
- niechęć do mycia zębów, twarzy czy stosowania kosmetyków w okolicy ust;
- wybiórczość pokarmowa – preferowanie tylko określonych konsystencji lub smaków;
- problemy z rozszerzaniem diety u dzieci, pomijanie etapu rozwojowego wkładania przedmiotów do ust;
- reakcje obronne podczas badań stomatologicznych czy ortodontycznych.
Może to mieć wiele konsekwencji zdrowotnych. Zwłaszcza jeśli przez nadwrażliwość jamy ustnej unikamy czynności higienicznych, co może prowadzić do stanów zapalnych w jamie ustnej, próchnicy, nadwrażliwości i krwawienia z dziąseł oraz wielu innych problemów zdrowotnych.
Nadwrażliwość jamy ustnej – przyczyny
Aby wdrożyć skuteczne leczenie przyczynowe nadwrażliwości jamy ustnej, należy znaleźć przyczyny tego stanu. Najczęściej są to:
- ścieranie szkliwa i wszelkie zaburzenia w obrębie szkliwa – wskutek czynności takich jak zbyt mocne szczotkowanie zębów, używanie twardych szczoteczek do zębów, częste spożywanie kwaśnych pokarmów i napojów;
- odsłonięcie zębiny – gdy szkliwo jest uszkodzone, kanaliki zębiny prowadzące do nerwów stają się bardziej wrażliwe;
- choroby dziąseł – recesja dziąseł odsłania szyjki zębowe, co zwiększa podatność na ból;
- bruksizm (patologiczne zgrzytanie zębami i zaciskanie zębów) – powoduje mikrouszkodzenia szkliwa i nadmierne obciążenie zębów;
- urazy mechaniczne – np. pęknięcia szkliwa, ubytki próchnicowe, źle dopasowane wypełnienia;
- czynniki dietetyczne – częste spożywanie słodkich lub kwaśnych produktów, napojów gazowanych, alkoholu;
- stres i napięcie mięśniowe – przewlekły stres może nasilać nadwrażliwość poprzez zwiększone napięcie mięśni szczęki.
Warto podkreślić, że nadwrażliwość jamy ustnej może pojawić się w przebiegu niektórych chorób przewlekłych, a najczęściej są to choroby takie jak cukrzyca, choroby autoimmunologiczne (na przykład liszaj płaski jamy ustnej, toczeń rumieniowaty układowy, przewlekłe wrzodziejące zapalenie jamy ustnej, refluks żołądkowo-przełykowy oraz nowotwory jamy ustnej (na przykład leukoplakia, rak jamy ustnej).
Diagnostyka nadwrażliwości jamy ustnej
Diagnostyka nadwrażliwości jamy ustnej powinna obejmować szczegółowe badanie stomatologiczne wraz z RTG zębów oraz dobrze zebrany wywiad lekarski. Na tej podstawie często zawęzić można obszar poszukiwań przyczyn problemu. Jeśli powyższe badania nie wskażą anomalii i patologii, zleca się badania krwi i testy alergiczne. Czasami niezbędne są badania mikrobiologiczne lub badania histopatologiczne przy przewlekłych zmianach, jednak o tym zawsze decyduje lekarz prowadzący.
Nadwrażliwość jamy ustnej – leczenie
Leczenie nadwrażliwości jamy ustnej powinno być przyczynowe, jeśli tylko jest to możliwe. Mowa o leczeniu stomatologicznym próchnicy, chorób dziąseł, korekcie wypełnień, unikaniu pokarmów wywołujących reakcję (np. surowe owoce, orzechy) przy alergiach, jak również leczeniu onkologicznym przy stwierdzonych chorobach nowotworowych. Uzupełniająco (objawowo, by zmniejszyć intensywność nadwrażliwości) stosuje się farmakoterapię (leki przeciwhistaminowe lub sterydowe w przypadku alergicznego zapalenia jamy ustnej, preparaty przeciwzapalne i przeciwgrzybicze, jeśli nadwrażliwość wynika z infekcji itd.) oraz odpowiednio dobrane środki farmakologiczne (pasty do nadwrażliwych zębów, zabiegi z dodatkiem fluoru, płukanki do jamy ustnej). Metody dodatkowe, takie jak zajęcia integracji sensorycznej, dobierane są indywidualnie w zależności od potrzeb (najczęściej u dzieci).
Polecane produkty:
|
Olej z czarnuszki bioalgi
Olej z czarnuszki to w 100% naturalny produkt o wysokiej koncentracji składników odżywczych. Jest źródłem m.in. niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych, mikroelementów, witamin. Wykazuje działanie antygrzybiczne, przeciwwirusowe, antyalergiczne, ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Zielińska-Zborowska J., Buczkowska-Puślecka P., Wędrychowicz-Welman A., Mrall-Wechta M., Etiologia i diagnostyka nadwrażliwości zębiny – przegląd piśmiennictwa, Dental Forum, 1/2014.
- Jankowska K., Piesiak-Pańczyszyn D., Herman K., Kasiak M., Wrzyszcz-Kowalczyk A., Domowe leczenie nadwrażliwości zębiny z zastosowaniem technologii Pro-Argin, Dent. Med. Probl. 2014, 51, 3, 365-374.
