Bruksizm centryczny (inaczej: bruksizm dzienny) to stan, którego pacjent jest świadomy, a który wyróżnia się zaciskaniem zębów i brakiem zgrzytania, tak typowego w przypadku bruksizmu nocnego (pojawiającego się jedynie podczas spania). Każdy rodzaj bruksizmu wymaga jednak odpowiedniego zaopatrzenia szynami zgryzowymi i leczenia.
Bruksizm centryczny – przyczyny
U podłoża bruksizmu centrycznego leży stres, który wywołuje nadmierne napięcie emocjonalne i aktywność mięśniową w ciągu dnia. W celu uwolnienia się od obciążenia bodźcem stresogennym narząd żucia wykonuje nieprawidłowe czynności ruchowe – w tym przypadku jest to patologiczne, silne zaciskanie szczęk. Wykazano, że częściej dotyczy kobiet niż mężczyzn. Nie należy mylić bruksizmu centrycznego z bruksizmem ekscentrycznym, objawiającym się głównie zgrzytaniem zębów, bez udziału świadomości i kontroli. Badania wykazały, że u pacjentów z bruksizmem centrycznym obserwuje się wyższe poziomy katecholamin w moczu w porównaniu z osobami bez tego problemu zdrowotnego. Te odkrycia potwierdzają związek między stresem emocjonalnym i bruksizmem.
Należy jednak zaznaczyć, że nieco rzadziej przyczynami bruksizmu centrycznego mogą być:
- nieprawidłowy rozwój jamy ustnej;
- wady zgryzu (zwłaszcza zgryz przewieszony);
- dysfunkcje stawu skroniowo-żuchwowego.
Zaburzenia te występują nawet u do 50% populacji, powodując wzrost pobudzania skurczu mięśni żwaczy i możliwość pojawienia się bruksizmu. Do czynników ośrodkowych należą:
- zmiany organiczne i czynnościowe układu nerwowego;
- zaburzenia w zakresie neurotransmiterów i zwojów podstawnych.
Czynnikami ryzyka bruksizmu są choroby układu oddechowego, zespól bezdechu sennego, palenie papierosów i nadużywanie alkoholu.
Bruksizm centryczny – objawy
Bruksizm centryczny charakteryzuje się świadomym, bezdźwięcznym zaciskaniem zębów, bez towarzyszącego temu zgrzytania zębami. To z kolei wpływa bezpośrednio na zdrowie zębów, ponieważ dochodzi do wgniatania powierzchni koron zębów, pękania szkliwa i tym samym do problemów takich jak:
Wzrasta ryzyko wad zgryzu, zaś częste zaciskanie zębów i związane z tym wzmożone napięcie mięśni twarzy sprawiają, że u pacjentów z bruksizmem centrycznym nierzadko diagnozuje się zaburzenia czynności stawów skroniowo-żuchwowych. Ich ruchomość przeważnie jest zbyt niska, dochodzi do blokowania ich i dolegliwości bólowych.
Bruksizm centryczny ma jednak wiele nieco dalej umiejscowionych konsekwencji. W jego przebiegu typowe są:
- częstsze bóle głowy;
- bóle odcinka szyjnego kręgosłupa;
- zaburzenia produkcji śliny;
- szumy uszne.
Ból może przenieść się na całą górną powierzchnię pleców. Brak umiejętności radzenia sobie ze stresem oddziałuje na psychikę – pacjent staje się nerwowy, przemęczony, nadwrażliwy, znerwicowany. Może zmagać się z wyczerpaniem emocjonalnym, wahaniami nastroju i bezsennością. To problem interdyscyplinarny, z całą pewnością wymagający kompleksowego podejścia terapeutycznego.
Zobacz również: Zaciskanie zębów na tle nerwowym.
Diagnostyka bruksizmu centrycznego
Rozpoznanie bruksizmu centrycznego następuje na podstawie wywiadu zdrowotnego, w którym pacjent opisuje poziom stresu (problemy rodzinne, praca zawodowa, życie prywatne), stan zdrowia i występujące objawy. Lekarz ocenia również stan jamy ustnej, zwłaszcza w kontekście obecności ubytków klinowych, uszkodzeń i pęknięć szkliwa, częstej utraty wypełnień zachowawczych, patologicznego starcia zębów. Zwykle postawienie rozpoznania nie sprawia większych trudności.
Bruksizm centryczny – leczenie
Podstawową metodą leczenia jest zastosowanie szyn zgryzowych wykonanych z twardego materiału. Aparaty te mają na celu rozluźnienie mięśni i ochronę zębów przed dalszym uszkodzeniem. Szyny należy nosić cały dzień, zdejmując do jedzenia. Co 3 miesiące odbywają się korekty szyny, dopasowujące ją do nowych warunków okluzyjnych powstałych w konsekwencji relaksacji mięśni. Taka terapia powinna trwać przynajmniej 6 miesięcy, podczas których szyny noszone są codziennie przez przynajmniej kilka godzin. Po tym czasie zaleca się jednak używanie szyn przez 1 tydzień w ciągu miesiąca, również w okresie półrocznym. Celem jest utrwalenie efektów.
Jednocześnie warto prowadzić fizjoterapię stomatologiczną, dzięki której za pomocą technik manualnych rozluźnia się mięśnie i przywraca ruchomość stawów skroniowo-żuchwowych, a także psychoterapię, uczącą radzić sobie ze stresem. Psychoterapia jest niezwykle ważna, ponieważ stanowi metodę leczenia przyczynowego problemu. Farmakoterapia stosowana jest zazwyczaj w przypadkach bardzo intensywnego bruksizmu jako uzupełnienie leczenia.
Polecane produkty:
|
Kolagen naturalny
Kolagen do picia to naturalny produkt z opatentowaną formułą Peptiplus® hydrolizowanego kolagenu. Dzięki temu jest bardzo wysokiej wchłanialności ... Zobacz więcej... |
|
Kwas hialuronowy
Kwas hialuronowy bioalgi to naturalny produkt z fermentacji roślinnej, dzięki czemu biodostępność jest na bardzo wysokim poziomie. Kwas hialuronowy działa głównie na takie struktury jak włosy, skóra, oczy, stawy, dziąsła ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Saczuk K., Wilmont P., Pawlak Ł., Łukomska-Szymańska M., Bruksizm – etiologia i diagnostyka – przegląd piśmiennictwa, Protetyka Stomatologiczna, 68/2018.
- Rusin B., Wojcik A., Pakaszewski W., Ziomko B., Smulewicz K. Bruksizm – współczesna wiedza na temat zaburzenia i możliwości terapeutyczne, Journal of Education, Health and Sport, 12/2022.
- Gruca O., Rój R., Gryndys M., Foryś P., Juszczyk J., Haponik K., Kasperski J. Bruksizm – przyczyny, diagnostyka, leczenie, Twój Przegląd Stomatologiczny, 12/2018.
