Agenezja zębów to inaczej wrodzony brak zawiązków zębów. Stanowi jedną z najczęściej diagnozowanych przyczyn wad rozwojowych uzębienia u człowieka. Nierzadko towarzyszy innym nieprawidłowościom zębowym, takim jak zaburzenia morfologii, opóźnione ząbkowanie, zmiany położenia zębów. Zwykle dotyczy uzębienia stałego.
Agenezja zębów – przyczyny
Agenezja zębów może pojawić się zarówno jako wada pojedyncza, jak i jako zespół wad wrodzonych, przy czym najczęściej dotyczy to oligodoncji. Szacuje się, że istnieje aż ponad 60 zespołów, w przebiegu których pojawia się wrodzony brak zawiązków zębów. Są to między innymi:
- zespół Christ-Siemens-Touraine’a;
- zespół Franceschettiego-Jadassohna;
- zespół Bloch-Sulzbergera;
- zespół Laurence-Moon-Biedla-Bardeta;
- zespół Van der Woude’a;
- zespół Rapp-Hodgkina;
- zespół Schopf-Schulz-Passarge’a;
- zespół Riegera i Goltza.
Oraz wiele innych. Etiologia agenezji zębów jest wieloczynnikowa, choć najczęściej wada ta powstaje w konsekwencji zmian genetycznych. Wciąż jednak do końca nie wiadomo, co wpływa na jej rozwój czy na konkretne mutacje genowe. Dziedziczenie oligodoncji następuje zarówno w sposób dominujący recesywny, jak i sprzężony z chromosomem X. Ostatnimi czasy udało się zidentyfikować znaczną liczbę genów, których mutacje mogą wywołać właśnie zahamowanie rozwoju zębów.
Agenezja zębów – objawy
Zdecydowanie najczęściej wrodzony brak zawiązków zębów dotyczy drugich dolnych przedtrzonowców, jednak problem stwierdza się też w bocznych górnych zębach siecznych i drugich górnych zębach przedtrzonowych. Wyróżnia się 3 rodzaje agenezji zębów:
- hipodoncję – brak jednego lub kilku zawiązków zębowych;
- oligodoncję – mnogi brak zawiązków zębowych (w zależności od źródła: powyżej 4 lub powyżej 6);
- anodoncję – całkowity brak zawiązków zębowych.
Ciekawostką jest, że występowanie mnogich agenezji zawiązków zębów może współwystępować z chorobami nowotworowymi w obrębie jelita grubego oraz jajników. Z kolei z samą agenezją bardzo często łączą się inne problemy w obrębie jamy ustnej, zwłaszcza:
- mikrodoncja siekaczy bocznych w szczęce;
- stożkowaty kształt koron zębów;
- taurodontyzm;
- zęby wgłobione;
- hipoplazja szkliwa;
- dystoinklinacja drugich zębów przedtrzonowych;
- rotacje głównie górnych zębów przedtrzonowych;
- opóźnione powstawanie zawiązków i wyrzynanie zębów;
- przetrwałe zęby mleczne;
- ektopowe wyrzynanie kłów i pierwszych zębów trzonowych.
Brak zawiązków zębowych skutkuje brakiem możliwości wyrznięcia się zębów stałych. To zaś przekłada się negatywnie na estetykę i zdrowie jamy ustnej. Po wypadnięciu zębów mlecznych pojawia się różnego stopnia bezzębie, co uniemożliwia właściwy rozwój mowy, skuteczne przeżuwanie pokarmów oraz obniża samoocenę pacjenta.
Diagnostyka agenezji zębów
W diagnostyce agenezji zębów największe zastosowanie znajdują badania RTG. Pozwalają uwidocznić zawiązki i korzenie zębowe, a także są bezpieczne dla pacjenta. Na podstawie zdjęcia RTG dobiera się dalsze metody terapeutyczne.
Agenezja zębów – leczenie
Brak zawiązków zębowych jest sytuacją nieodwracalną. Jeśli ich nie ma, z pewnością nie dojdzie do ich rozwoju w późniejszym życiu. Należy więc wdrożyć odpowiednie postępowanie. Często podejmuje się decyzję o pozostawieniu zęba mlecznego. Wówczas należy zredukować jego wymiary, aby umożliwić osiągnięcie okluzji w I klasie Angle’a. Po zmniejszeniu szerokości zęba, np. przy użyciu wierteł diamentowych, odbudowuje się jego kształt z wykorzystaniem materiałów kompozytowych.
Jeśli natomiast zostanie podjęta decyzja o ekstrakcji zęba mlecznego, pod którym nie istnieje zawiązek zęba stałego, pod uwagę bierze się przede wszystkim proces rozwoju zębów sąsiednich. Należy zastanowić się nad zagospodarowaniem powstałej przestrzeni, celem utrzymania wysokości i szerokości wyrostka zębodołowego. Wdraża się więc leczenie ortodontyczne. Postępowanie dobierane jest między innymi do wieku pacjenta, stanu uzębienia, szerokości i kształtu łuków zębowych, kształtu twarzy oraz rodzaju agenezji.
Polecane produkty:
|
Kolagen naturalny
Kolagen do picia to naturalny produkt z opatentowaną formułą Peptiplus® hydrolizowanego kolagenu. Dzięki temu jest bardzo wysokiej wchłanialności ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Machorowska-Pieniążek A., Rojek U., Krukowska-Drozd O., Liśniewska-Machorowska B., Agenezja trzecich zębów trzonowych, Annales Academiae Medicae Silesiensis, 64/2010.
- Jurek A., Gozdowski D., Zadurska M., Agenezja zębów stałych – raport na podstawie przypadków z praktyki klinicznej Zakładu Ortodoncji Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Forum Ortodontyczne, 15/2019.
- Biedziak B., Etiologia i występowanie agenezji zębów – przegląd piśmiennictwa, Dental and Medical Problems, 41/2004.
