Zęby

Zęby stanowią część ciała, na którą wiele osób zwraca uwagę w pierwszej kolejności. Nie bez powodu zarówno stomatologia, ortodoncja, jak i chirurgia szczękowa cieszą się dużą popularnością. Zdrowe, ładne zęby nie tylko dodają uroku osobistego i wpływają na wygląd. Dodatkowo pełnią bardzo ważne funkcje związane ze spożywaniem pokarmów.

Umiejscowienie zębów w jamie ustnej

Każdy dorosły człowiek posiada 32 zęby (po 16 w żuchwie i szczęce). Są to:

• 8 siekaczy;
• 4 kły;
• 8 zębów przedtrzonowych;
• 12 zębów trzonowych.

Z kolei dziecko posiada 20 zębów.

Siekacze

Siekacze, czyli zęby sieczne, służą do odgryzania kęsów. Mają one koronę w kształcie dłuta zwróconego ostrzem ku zębom szczęki przeciwległej. Największym wśród zębów siecznych jest siekacz górny przyśrodkowy. Z kolei siekacz dolny przyśrodkowy jest nie tylko najmniejszym wśród zębów siecznych, ale także wśród wszystkich znajdujących się w jamie ustnej.

Kły

Kły służą do podtrzymywania pokarmu (u zwierząt, zwłaszcza mięsożernych, są także narzędziem walki), odgryzania kęsów i żucia. Ich korona jest stożkowata i kończy się ściętym wierzchołkiem, natomiast korzeń zębowy jest pojedynczy, silny i długi.

Zęby przedtrzonowe

Różnią się od siekaczy i kłów przede wszystkim wyraźną powierzchnią żucia. Służą one do zgniatania i rozcierania pokarmu. Na powierzchni żucia występują dwa stożkowate guzki: przedsionkowy i językowy, przy czym przedsionkowy jest większy. Korzenie poszczególnych zębów przedtrzonowych różnią się między sobą w zależności od umiejscowienia – im bliżej kłów, tym mniej korzeni, choć to również nie stanowi reguły.

Zęby trzonowe

Nazywane również wieloguzkowymi, stanowią najsilniej rozwinięte zęby człowieka i służą tym samym do rozcierania pokarmów. Jest ich po 3 z każdej strony, w obydwu szczękach. Trzonowce szczęki mają po 3 korzenie, z kolei te występujące w żuchwie mają ich po 2. W obydwu szczękach pierwszy ząb trzonowy jest zazwyczaj największy, a trzeci najmniejszy.

Budowa zęba

Ząb składa się z 2 podstawowych elementów:

• korony zęba – to co widać, czyli część wolna, wystająca z zębodołu;
• korzenia zęba – to, czego nie widać, czyli część znajdująca się w dziąśle.

Korona

Szkliwo stanowi najbardziej zmineralizowaną tkankę w organizmie człowieka. To warstwa pokrywająca wszystkie zęby. Składa się bowiem aż w 96% ze składników nieorganicznych, w 4% z materiału organicznego i wody. Zawartość procentowa obu składników zmienia się jednak wraz z wiekiem i w zależności od ścierania powierzchni zębów.

Kolejną ważną strukturą jest zębina. Buduje ona w większości wewnętrzną część zęba (także jego korzenia). To właśnie ona odpowiada za kształt zębów oraz otacza kanał, w którym zlokalizowana jest miazga zęba. Zębina składa się z wody i składników organicznych (około 30%) oraz z składników nieorganicznych (około 70%). Dzięki tej proporcji jest miększa niż szkliwo.

Z kolei miazga to część zęba charakteryzująca się niezwykle bogatym unerwieniem i unaczynieniem. To ona wypełnia jamę zęba.

Korzeń

Ząb to nie tylko części, które wystają nad dziąsłami, ponieważ ukotwiczone są one przy pomocy korzeni. Ich zewnętrzną warstwę pokrywa cement korzeniowy. Każdy ząb może mieć zazwyczaj od 1 do 4 korzeni, chociaż zdarzają się wyjątki (większa ilość korzeni). Najsilniej rozwiniętymi zębami jednokorzeniowymi są kły, które zwykle delikatnie wystają ponad pozostałe zęby.

Korzeń jest umocowany w zębodole silnym systemem więzadłowym, przez co cały ząb silnie zakleszcza się w swoim zębodole. Część zęba, w której korona łączy się z korzeniem nosi nazwę szyjki.

Zmiany w uzębieniu wraz z wiekiem

Fizjologicznie wyróżnia się zęby mleczne oraz zęby stałe.

Mleczne występują u dzieci, a proces ich wyżynania się określono mianem ząbkowania. Dochodzi do niego między 6. a 30. miesiącem życia dziecka. Uznaje się, że następuje to dopiero wówczas, gdy długość korzenia zęba zrówna się z długością korony. W uzębieniu mlecznym nie występują przedtrzonowce. Około 6. roku życia następuje wymiana zębów mlecznych na stałe, co może potrwać nawet do 3 lat.

Zobacz również: Zęby u dzieci.

Z upływem lat zęby zmieniają swój kształt oraz kolor. Stają się ciemniejsze i bardziej matowe, co wiąże się w dużym stopniu z codzienną dietą. Współcześnie niemal każdy sięga po wino, kawę, czekoladę, herbatę czy choćby barszcz czerwony. Dodatkowo na kolor uzębienia ogromny wpływ ma palenie papierosów. Zmiany te spowodowane są również przez fizjologicznymi przebarwieniami szkliwa oraz zmianą jakościową zębiny.

Zobacz również: Zęby u osób starszych.

W podeszłym wieku znacznie nasila się ryzyko rozwoju próchnicy, ponieważ szkliwo ulega znacznemu ścieńczeniu, czemu towarzyszy szybsza demineralizacja szkliwa. Dochodzi również do zmniejszenia wilgotności zębiny, w związku z czym zęby stają się bardziej kruche.

BIO Acerola - naturalna witamina C Naturalna witamina C pozyskana została z ekologicznych upraw z owocu o nazwie Acerola. Jest standaryzowana co oznacza, że wyselekcjonowano tylko najwyższej jakości owoce, a z nich pozyskano ekstrakt. Dzięki temu ... Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Łasiński W., Anatomia głowy dla stomatologów, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1993.
2. Barczak K., Palczewska-Komsa M., Buczkowska-Radlińska J., Fizjologiczne i patologiczne zmiany zachodzące w zębach i przyzębiu związane z wiekiem, Geriatria, 10/2016.
3. Olczak-Kowalczyk D., Boguszewska-Gutenbaum H., Janicha J., Turska-Szybka A., Wybrane zagadnienia związane z wyrzynaniem zębów mlecznych, Nowa Stomatologia, 2/2011.