Próchnica kwitnąca to ciężka postać próchnicy wczesnego dzieciństwa (severe early childhood caries – S-ECC), nazywana również ostrą lub progresywną. Charakteryzuje się nagłym objęciem procesem próchnicowym wielu zębów, w tym przeważnie wcześniej całkowicie wolnych od próchnicy. Diagnostyką i leczeniem problemu zajmuje się stomatolog.
Próchnica wczesnego dzieciństwa – rodzaje
Próchnica wczesnego dzieciństwa według definicji Towarzystwa Stomatologów Amerykańskich i Amerykańskiej Akademii Stomatologii Dziecięcej to obecność 1 lub więcej zębów z próchnicą, usuniętych z jej powodu lub wypełnionych u dzieci przed ukończeniem 6. roku życia. Ze względu na obraz kliniczny wyróżnia się następujące postacie próchnicy wczesnego dzieciństwa:
- próchnica wtórna – rozwija się w okolicach brzegowych obecnego wypełnienia i może być konsekwencją błędu stomatologa podczas opracowania wcześniejszego ubytku, słabego materiału lub odłamania brzegu wypełnienia;
- próchnica atypowa – zlokalizowana w zębie pozbawionym żywej miazgi zęba;
- próchnica ukryta – próchnica powierzchni żującej niewidoczna gołym okiem. Lokalizuje się pod pozornie zdrowym szkliwem. Można ją zaobserwować dopiero na zdjęciach RTG. Do dnia dzisiejszego nie jest znana dokładna przyczyna tego rodzaju próchnicy;
- próchnica okrężna – pojawia się przyszyjkowo w co najmniej dwóch powierzchniach zębowych, a w niektórych przypadkach otacza nawet cały ząb w formie pierścienia;
- próchnica kwitnąca – omówiona szczegółowo w dalszej części.
Za najcięższą postać próchnicy wczesnego dzieciństwa uznaje się właśnie próchnicę kwitnącą, której przyczyny wciąż są poznawane. Wyszczególniono jednak czynniki ryzyka tej choroby.
Próchnica kwitnąca – przyczyny
Próchnica kwitnąca bardzo często występuje u młodzieży, ze względu na zwiększone spożycie słodyczy oraz częste picie słodkich napojów, czemu towarzyszy zapominanie o codziennym szczotkowaniu zębów. Szczególnym rodzajem próchnicy kwitnącej jest stwierdzana u małych dzieci próchnica butelkowa, której przyczyną jest usypianie dzieci z butelką, jak również przedłużone karmienie piersią. Najczęściej obejmuje ona górne sieczne zęby mleczne. Szacuje się, że częstość występowania próchnicy kwitnącej w najmłodszej grupie wiekowej u dzieci polskich jest bardzo wysoka.
Dlaczego tak się dzieje? Otóż długie okresy ekspozycji na kariogenne substraty znacznie zwiększają ryzyko niszczenia tkanek zębów przez bakterie próchnicotwórcze. W przypadku karmienia butelką smoczek jest przetrzymywany przez dziecko w pobliżu powierzchni podniebiennych górnych przednich zębów nawet do 8 godzin. Ten schemat próchnicy u dzieci pojawia się także w przypadkach przedłużanego karmienia piersią na żądanie. U nastolatków w podobnym mechanizmie działa ciągłe spożywanie słodkich przekąsek.
Zobacz również: Rola diety w zapobieganiu próchnicy.
Próchnica kwitnąca – jak wygląda?
Kły są objęte próchnicą rzadziej niż pierwsze zęby trzonowe z powodu późniejszej erupcji. Przednie zęby żuchwy z reguły nie są objęte próchnicą, ponieważ znajdują się na drodze stałego przepływu śliny i położenia języka. W większości przypadków pierwsze atakowane są powierzchnie wargowe, następnie podniebienne zębów siecznych górnych oraz powierzchnie żujące zębów trzonowych.
Próchnica kwitnąca u dzieci poniżej 3. roku życia przeważnie atakuje grupy zębów kolejno pojawiające się w jamie ustnej i ma ostry, gwałtowny przebieg. Nieleczona i bagatelizowana przez rodziców, w krótkim czasie prowadzi do destrukcji części koronowej zęba, pulpopatii i zmian zapalnych w tkankach okołokorzeniowych. Skutkuje to koniecznością ekstrakcji zęba.
Zobacz również: Plamy próchnicowe u dzieci.
Próchnica kwitnąca – leczenie
Kluczowym aspektem leczenia próchnicy zębów jest jej szczegółowa diagnostyka. Wykonuje się nie tylko ocenę jamy ustnej, ale również badanie RTG. Odpowiednio wczesne postawienie rozpoznania, najlepiej jeszcze na etapie plamy próchnicowej, umożliwia zatrzymanie procesu próchnicowego oraz eliminuje konieczność przykrego leczenia endodontycznego. Dąży się wówczas do ponownej remineralizacji szkliwa. Podstawowe zasady wdrażane zarówno w ramach profilaktyki, jak i leczenia:
- dbanie o właściwą higienę jamy ustnej – codzienne szczotkowanie i nitkowanie zębów;
- racjonalne żywienie, dieta bogata w wapń, fosfor, witaminę K, a także ograniczenie spożycia węglowodanów;
- stomatologiczne zabiegi profilaktyczne – usuwanie kamienia nazębnego, piaskowanie zębów, lakowanie zębów oraz fluoryzacja zębów.
Próchnica kwitnąca rozwija się niezwykle dynamicznie, dlatego najdrobniejsza zmiana powinna być szybko konsultowana ze stomatologiem.
Polecane produkty:
|
Kolagen naturalny
Kolagen do picia to naturalny produkt z opatentowaną formułą Peptiplus® hydrolizowanego kolagenu. Dzięki temu jest bardzo wysokiej wchłanialności ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Janus S., Olczak-Kowalczyk D., Wysocka M., Rola lekarzy niestomatologów w zapobieganiu próchnicy wczesnego dzieciństwa, Nowa Pediatria, 1/2011.
- Zieniewska I., Keller A., Rysiak E., Maciejczyk M., Zalewska A. Aspekt kliniczny, społeczny i ekonomiczny choroby próchnicowej, Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu, 4/2016.
